آمیزش جنسی در روایات و احادیث ائمه%
رابطه‌ی جنسی یکی از زیباترین بخش‌های ازدواج است که در دین مبین اسلام و در احادیث و روایات بسیاری بر چگونگی رابطه‌ی صحیح جنسی تاکید شده است. رفتار صحیح با همسر، طرز برخورد با او، و حتی رفتارها و گفتارهای صحیح در نزدیکی با همسر نیز از اعمال بسیار مهم است که روایات زیادی از ائمه و بزرگان نقل شده است.
مطابق آموزه‌های اسلامی زن و مرد میتوانند هر گونه لذتی را از هم ببرند. اما برای اینکه کانون خانواده دچار برخی از مشکلات که از نارضایتی جنسی یکی از همسران به وجود می‌آید نشود بهتر است که در این مساله به نکاتی توجه گردد.
نکته‌ای که در اینجا باید بر آن تأکید کرد این است که در انسان برخلاف سایر جانداران، کیفیت همبستر شدن با همسر و انجام رفتار جنسی غریزی نیست و بلکه آموختنی است و باید روش صحیح آن را یاد گرفت، گرچه اصل وجود غریزه جنسی، غریزی و فطری است. به همین دلیل یکی از آموزه‌های ضروری برای هر پسر و دختر جوان که تصمیم دارند ازدواج کنند این است که دانستنی‌های لازم برای این کار را یاد بگیرند. این دانستنی‌ها شامل: مقدمات همبستر شدن، شناخت نیازهای عاطفی یکدیگر در هنگام آمیزش و رعایت آن، شناخت راه‌های مختلف همبستر شدن، آگاهی از احکام شرعی آن اعم از زمان و مکان آمیزش و مسائل دیگر آن مثل غسل و امثال آن، رعایت بهداشت ظاهری مثل مسواک زدن، خوشبو بودن و امثال آن، آگاهی از نکات بهداشتی آمیزش و رعایت آن، آگاهی ضمنی از اختلال‌های جنسی که در صورت وقوع، سریعا برای معالجه اقدام کنند و صدها نکته ریز و درشت که بیان همه آنها در این کتاب مقدرو نیست و برای فراگیری آن لازم است به کتابهای مفیدی که در این زمینه تألیف شده مراجعه کنید.
اگر زنان و مردان مسلمان آداب زناشوئی را می‌دانستند و بر طبق آن رفتار می‌کردند بدون تردید روابط خانوادگی سست و لرزان نمی‌شد. با توجه به مطالعه پرونده‌های قضایی در اختلافات خانوادگی، می‌توان ادعا کرد که دلیل خیلی از طلاق‌ها در دادگاه خانواده، عدم رضایت جنسی زوجین می‌باشد.
ما در اینجا برای اختصار فقط به چند مورد از آداب زناشویی و روایات مربوط به آن می‌پردازیم، برای اطلاع بیشتر به کتابهای مفصل در این زمینه مراجعه کنید:
ثواب
از آموزه‌های دینی به دست می‌آید، همبستر شدن زن و شوهر و ارضای غریزه جنسی عبادت محسوب میشود و حتی در روایتی آمده است اگر کسی عمل نزدیکی با همسرش را همراه با آداب و رسوم آن زود به زود انجام دهد به یکی از سنت‌های پیامبرانJ عمل کرده است.
امام صادق% فرمودند:
وقتی به سوی همسرتان میروید، در آغوش فرشتگانید. چون به آمیزش می‌‌‌‌پردازید، گناهانتان چون برگ درختان فرو می‌‌ریزد و چون غسل میکنید و خود را می‌‌‌‌شویید، از گناهان بیرون میروید.[1]
قَالَ رَسُولُ الله لِرَجُلٍ أَصْبَحْتَ صَائِماً قَالَ لَا قَالَ فَأَطْعَمْتَ مِسْكِیناً قَالَ لَا قَالَ فَارْجِعْ إِلَى أَهْلِكَ فَإِنَّهُ مِنْكَ عَلَیهِمْ صَدَقَةٌ.[2]
رسولخداJ به مردی فرمود: امروز را روزه ای؟، گفت: نه، آیا مسکینی را سیر نموده‌ای؟ گفت: نه، فرمود: پس به خانه بر گردد و حق زناشوئی با همسرت را به انجام برسان که این برنامه از جانب تو برای او صدقه است.
امام صادق% فرمودند:
هیچ حلالی لذت بخش‌تر از هم بستر شدن با همسر نیست؛ ولی زیاده‌روی در این امر روا نیست. میانه‌روی در آمیزش، به سلامت آدمی می‌افزاید و عمر را زیاد میکند.[3]
گاهی سر بر بالین همسرتان بگذارید، با او گفتگو کنید، کلمات سوزان و عاشقانه رد و بدل کنید و یکدیگر را در آغوش بفشارید چرا که عشق بازی با همسر سرگرمی مومن است.[4]
+1- وظایف مرد
رعایت بهداشت و نظافت
همانطور که نظافت و آرایش برای زن، نوعی وظیفه است مرد نیز وظیفه دارد برای خانواده‌اش تمیز و آراسته باشد. چطور می‌توان زنی را که به شیک پوشی و نظافت شوهر اهمیت فراوان می‌دهد به اظهار علاقه و همخوابی با همسرش، که مردی نامرتب و ژولیده است، ملزم ساخت؟ آیا تصور نمی‌کنید که بدبویی دهان، عرق بدن، لباس کثیف و سر و وضع نامرتب، طرف مقابل شما را به گریز وا می‌دارد؟
پیامبر اکرمJ فرمود:
هر مردی موظف است خود را برای همسرش آراسته نماید، همانطور که دوست دارد همسرش برای او خوشنما باشد.[5]
رعایت بهداشت لباس و بدن و استعمال بوی خوش، در تشدید تحریک جنسی زن نقش بسزایی دارد و نبودن آنها موجب دل‌زده شدن زن میشود. لذا در روایات اسلامی به مردان سفارش شده است که بهداشت را رعایت کنند و به جذابیت‌های جسمانی خود بپردازند. استفاده از زینت و عطر و آماده بودن برای همسر، همان‌قدر که برای مرد دل‌چسب است، زن نیز انتظار آن را دارد و جذب آن میشود.
حسن بن جهم می‌گوید:
امام رضا% را دیدم که خضاب کرده است، عرض کردم: فدایت شوم! خضاب کرده‌اید؟ فرمود: آری! آراستگی بر عفت زنان می‌افزاید؛ به راستی زنان ترک عفت کرده‌اند، چون شوهرانشان آراستگی را ترک نموده‌اند. سپس فرمود: اگر آراسته نباشی آیا خوش داری که همسرت را نیز مانند خودت ببینی؟ عرض کردم: نه! فرمود: او نیز چنین است.[6]
امام رضا% می‌فرماید:
آقایان، مطابق میل خانمتان لباس بپوشید. در خانه نیز آراسته و دلربا باشید. هوش‌و‌حواس همسرتان را ماهرانه به خود جذب کنید. با این کار غدد جنسی او را در ارتباط با خود فعال میکنید و عفت او را در رابطه با دیگران فزونی می‌بخشید.[7]
پیامبر اکرمJ می‌فرماید:
لباس‌های خود را بشویید و موهای خود را کوتاه کنید و مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید که قوم بنی‌اسرائیل چنین نکردند؛ پس زنانشان زناکار شدند.[8]
توضیح: سهل‌انگاری و بی‌توجهی به مسأله نظافت و خود‌آرایی، علاقه و محبت را کم و مرد و زن را نسبت به یكدیگر بی‌احساس میکند. در نتیجه منشأ بروز اختلاف میشود. نظافت کردن، شامل مسواک زدن، شانه کردن مو، استعمال بوی خوش و استفاده از لباس تمیز و آراسته و...می باشد.
از آنجا که زیبایی، به هر شكل، خوراک روح است، انسان از این زیباییها نیرو می‌گیرد، غم و اندوه از او بر طرف میشود و احساس کسالت و بی‌حالی نمی‌کند.
ملاعبه
یعنی عشق بازی زن و شوهر با یکدیگر، به گونه‌ای که در آمیزش جنسی نهایت لذت را از یکدیگر ببرند.
یکی از نیازهای اساسی زن، نوازش کردن و در آغوش گرفتن او می‌باشد. چرا که شهوت زن بر خلاف مرد، سریعا تحریک نمیشود و بلکه نیاز به زمان بیشتری دارد که مرد باید با حوصله و آرامش زن را آماده کند. اما با کمال تاسف بسیاری از مردان بدون توجه به مسائل عاطفی و روانی، زن را در رسیدن به لذت جنسی همراهی نمی‌کنند و همین امر سبب عدم همکاری لازم از طرف زن میشود چرا که او خود را در حد یک وسیله و ابزار در دست شوهر می‌بیند که با خودخواهی تمام فقط به فکر ارضاء غریزۀ جنسی خود می‌باشد.
بنابراین حتی اگر مرد بخواهد به لذت بیشتری برسد باید زن را قبل از آمیزش تحریک کرده به هیجان بیاورد تا آمادگی لازم برای رابطه زناشویی پیدا کند.
عشق بازی قبل از دخول شامل بغل کردن، بوسیدن، نوازش کردن و ماساژ دادن پستان زن و حتی تعریف و تمجید از وی می‌باشد. نوازش کردن می‌تواند با دست، دهان، سر، آلت و حتی پا صورت بگیرد. چه بسا مالیدن کف پا به پشت پای زن یا مالیدن پشت پا به کف پای زن، بهترین تحریک باشد و یا زنی پیدا شود که با مالش سطح داخلی بازوهایش به سرعت به اوج لذت جنسی برسد.
بسیاری از روایت اسلامی پیرامون مسائل زناشویی، مربوط به مقدمات آمیزش هست نه خود آن، و آن قدر که بر مقدمات تاکید کرده‌اند بر خود عمل تاکید نکرده‌اند.
امروزه ثابت شده است که توجه به مقدمات آمیزش، چه بسا زن عقیم را بچه‌آور می‌سازد و بعکس آن، بدون مقدمه به عمل پرداختن، زن بچه‌آور را عقیم می‌سازد. دکتر "اوستاش تشاسر" می‌نویسد:
ملکۀ اتریش فرزند نمی‌آورد و از زنان عقیم به شمار می‌رفت تا روزی دکتر مخصوصش پس از دقت و فحص کامل به وی گفت: به عقیدۀ من شما عقیم نیستید و تنها علت نازایی‌‌‌‌تان این است که با ملاعبه و مغازله، غدد جنسی شما کاملا تحریک و آمادۀ آمیزش نمیشود. بنابراین باید قبل از آمیزش، شوهرتان با مغازله و ملاعبۀ زیاد، شهوت جنسی شما را برانگیزد و غدد جنسی‌‌‌‌تان را تحریک و آمادۀ آمیزش نماید.
بالاخره نتیجۀ اجرای دستور دکتر این شد که ملکۀ اتریش از نازایی بیرون آمد و مادر شانزده فرزند شد.[9]
دکتر "کویراج هرتام داس" هندی، متخصص و مشاور امور زناشویی، در کتاب خاوئد (ص67) می‌گوید:
برای اینکه آمیزش، منشأ فرزند شود باید مرد قبلا با ملاعبه، شهوت جنسی زن را تحریک کند و به طوری او را آماده سازد که چون نطفه در رحم قرار می‌گیرد زن به اوج لذت جنسی رسیده باشد.
تاکید روایات اسلامی بر این است که عمل آمیزش، خصوصا بدون برانگیختگی زن صورت نگیرد، حتی اگر این کار زمان ببرد.
قال رسول اللهJ: لا یقَعَنَّ أحدُكم على امرأتِه كما تَقَعُ البَهیمةُ ولیكنْ بینهما رسولٌ قیل: وما الرسولُ؟ قال: القُبْلةُ والكَلامُ.[10]
پیامبر خداJ: نباید هیچ یک از شما بر زنش همچون حیوان بر اهل خود بیفتد؛ بلكه میان آنان رسولی باشد، سؤال شد: یا رسول الله! منظور از رسول چیست؟ فرمود: بوسه و صحبت كردن.
در چند حدیث معتبر از رسول خداJ نقل شده است که وقتی کسی قصد نزدیکی با همسرش را دارد مانند پرندگان به نزد او نرود بلکه اول با او ملاعبه و دست بازی و شوخی کند و به اندازه کافی صبر کند تا زن به مرحله لذت جنسی برسد و سپس با او نزدیکی کند.
قَالَ رَسُولُ اللهِJ إِذَا جَامَعَ أَحَدُكُمْ فَلَا یأْتِیهِنَّ كَمَا یأْتِی الطَّیرُ لِیمْكُثْ وَ لْیلْبَثْ قَالَ بَعْضُهُمْ وَ لْیتَلَبَّثْ.[11]
رسول اکرمJ: هر گاه فردی از شما قصد نزدیکی کرد نباید همانند پرندگان به این عمل مبادرت بورزید. بلکه باید مکث و درنگ داشته باشید.
قَالَ رَسُولُ اللهِJ إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ یأْتِی أَهْلَهُ فَلَا یعَجِّلْهَا.[12]
پیامبر اکرمJ: هر گاه مردی بخواهد با همسرش همبستر شود نباید در انجام این کار شتاب و عجله نماید.
پیامبر اکرم Jفرمود:
هنگام آمیزش، چون پرندگان شتاب نکنید، صبر پیشه‌‌ی خود سازید، زنها نیازمند وقت بیشتری هستند، مدتی نه چندان طولانی به عشق بازی بپردازید، همسرتان را کاملاً آماده سازید. آمادگی دو سویه؛ آمیزش را فرح بخش و کامل میکند.[13]
پیامبر اکرمJ فرمود:
هنگام در آمیختن با همسر خویش، یکدیگر را ببویید، ببوسید، عشق بازی کنید و با سخنان محبت آمیز، عشق را به او پیش کش کنید.[14]
در بدن زن نواحی تحریک پذیری وجود دارد که اطّلاع از آن باعث میشود مرد در هنگام ملاعبه و بازی عاشقانه با همسرش به تحریک آن نواحی بپردازد و علاوه بر لذّت بردن خودش، همسرش را نیز تحریک کند و او را به آستانه انزال برساند تا در صورت تماس جنسی، همسرش نیز در طّی چند دقیقه به انزال برسد.
بازی و مالش کلیتوریس
ناحیة بَذَر یا «کلیتوریس» که به آن خروس‌چه و چوچوله نیز می‌گویند. که بصورت زائده‌ای لطیف و کوچک به شکل زبان در قسمت بالایِ آلت تناسلی (فرج) زن قرار دارد و شوهر می‌تواند با تحریک آن زن را حتّی بارها به انزال برساند.
کلیتوریس مهمترین اندام جنسی زن است و حکم آلت مرد را دارد و بسیار تحریک پذیر می‌باشد حتی ماساژ مختصرآن باعث هیجان شدید در زن میشود.
همچنین لب‌های فرج، واژن، کناره‌های کلیتوریس و باسن نقاط بسیار تحریک پذیری هستند که اگر به آرامی ماساژ داده شوند، برای زن بسیار لذت بخش خواهد بود.
بوسیدن لب‌ها
بوسه قدیمی‌ترین نقطه شناخته شده برای تحریک است که شامل بوسیدن لب‌ها، صورت، لاله گوش، گردن و یا هر قسمتی از بدن زن باشد که پیدا کردن نقطه‌های حساس‌تر مدتی طول می‌کشد و به نسبت بلوغ و فهم جنسی مرد و زن نقاط مربوطه شناخته میشود.
بوسه به اندام و صورت زن واقعاً معجزه میکند و آتش شهوت را در او شعله‌ور میکند. دهانش را ببوسید، گردنش را ببوسید، او را برگردانید و زبانتان را روی ستون فقراتش بکشید. این کارها او را دیوانه خواهد کرد.
گاز گرفتن لب البته با فشار کم، حس خوبی را منتقل میکند. مکیدن زبان زن یا مکیدن زبان مرد توسط زن، برای هر دو طرف تحریک کننده است.
روایت شده است که پیامبر اکرمJ با همسران خود در وقت جماع بازی می‌کرد و آنان را می‌بوسید.
در سنن ابوداوود روایت شده است که پیامبر J عایشه را می‌بوسید و زبانش را هم می‌مكید.
خواص بوسیدن لب‌ها: بوسیدن لب‌ها باعث میشود که بوی بد دهان زن و مرد از بین برود و چین و چروک صورت زایل شود.
بوسیدن و جویدن زیر گلو با لب‌ها – نه با دندان – برای غده تیروئید مفید است و از بیماری گواتر جلوگیری میکند.
بازی و مالش سینه
بازی کردن با سینه زن و مکیدن و لیسیدن نوک پستان او بسیار لذت بخش است و باعث میشود تا منی زن زودتر خارج گردد و زن حامله شود. همچنین سبب میشود که درد ناحیه شانه‌ها، زیر گلو، پهلوها، شكم، ضعف معده و ورم و نفخ معده بهبود یابد و از بیماری تیروئید پیشگیری نماید.
امام صادق %فرمود:
آمیزش مکن مگر اینکه با همسرت بسیار بازی کنی و سینه‌‌هایش را آرام بفشاری، وقتی چنین کنی آمادگی لازم را برای در آمیختن پیدا میکند. در این حالت، شهوت از صورت و چشمان او نمایان میشود و از تو همان می‌‌طلبد که تو از وی میخواهی.[15]
امام رضا %فرمود:
وَ لَا تُجَامِعِ امْرَأَةً حَتَّى تُلَاعِبَهَا وَ تُكْثِرَ مُلَاعَبَتَهَا وَ تَغْمِزَ ثَدْییهَا فَإِنَّكَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ غَلَبَتْ شَهْوَتُهَا وَ اجْتَمَعَ مَاؤُهَا لِأَنَّ مَاءَهَا یخْرُجُ مِنْ ثَدْییهَا وَ الشَّهْوَةَ تَظْهَرُ مِنْ وَجْهِهَا وَ عَینَیهَا وَ اشْتَهَتْ مِنْكَ مِثْلَ الَّذِی تَشْتَهِیهِ مِنْهَا.[16]
و با زن جماع نكن مگر آنكه با او بازى كرده و ملاعبه زیاد بنمائى و پستانهاى او را بخوبى مالیده و فشار دهى، زیرا اگر این كار را انجام دادى شهوت بر او غلبه كرده و آب شهوتش تحریك و جمع مىشود براى اینكه عمدهى آب شهوت زن از پستانهاى او بیرون مىآید، و در این حال است كه آثار شهوت در چهره او ظاهر گشته و آن وقت او همان چیزی را از تو می‌خواهد که تو از او میخواهی.
حکمت ماساژ پستان‌ها در بیان امام رضا %
سید نعمه الله جزایری در کتاب شیرین زهر الربیع روایتی از امام رضا %در آداب جماع نقل نموده وفرموده است:
قبل از جماع، بازی وخوش طبعی کردن با زن ونیز بوسیدن ومالیدن پستان‌های او مستحب است چرا که بدین وسیله، آب زن از پستان‌های زن خارج شده و شهوت در صورتش آشکار ونمایان میشود پس بوسیدن به جهت طلب شهوت نمودن است یعنی تا زن اراده کند از مرد آنچه را که مرد از او اراده کرده است. واما مالیدن پستان، به جهت نزول شدن آب زن است تا بدین طریق فرزند از آب زن ومرد متولد شود، زیرا زمانیکه دختر فقط از آب مرد متولد میشود سلیطه بار می‌آمده ودر اوصاف شباهت به مردان پیدا کرده وکم حیاء میشود وعرب بر این رسم بود که زمانی که اراده می‌کرد فرزندانشان شبیه ایشان شود عمدا جماع زنان را به وقت کوچ کردن قرار می‌داد چرا که در این زمان زنان، مشغلۀ بسیاری داشته ولذا ارادۀ مواقعه نمی‌نمودند وفقط مردان به جماع اشتها داشتند پس فرزند شبیه پدرش میشود.[17]
گفتارهای عاشقانه
تحریک فقط به نوع فیزیکی محدود نمیشود و نوع روانی نیز دارد که باید به صورت همزمان استفاده شود صحبت‌های عاشقانه که هنگام رسیدن دو دلداده به هم میانشان رد و بدل میشود بسیار پر اهمیت است.
حرف بزنید، صبحت کنید، اما نه در مورد بدهکاری‌ها و گرفتاری‌ها، بلکه عاشقانه با او حرف بزنید، بگویید که همیشه در کنارت هستم، بگویید دوستت دارم، برای خانمها جملۀ ” دوستت دارم ” همان قدر لذت بخش است، که برای مرد ” به تو افتخار می‌کنم ” لذت بخش است.
رسولخدا J: می‌فرمایند:
قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ إِنِّی أُحِبُّكِ لَا یذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً.[18]
گفته مرد به زن که "من تو را دوست مىدارم" هرگز از قلب زن بیرون نمىرود.
نکته‌ای که در اینجا لازم است یادآوری کنیم این است که رسیدن زن و شوهر به اوج لذت جنسی یکی از علائم انجام شدن موفقیت‌آمیز آمیزش جنسی است. اما با تأسف باید بگوییم بسیاری از همسران به دلایل مختلف که مهمترین آن عدم آگاهی و رعایت نکات بالا است، از انجام رضایت‌بخش این عمل ناتوانند و به همین جهت به مشکلات زیادی اعم از جسمی و روانی مبتلا می‌شوند. حتی طبق آماری که روان شناسان و کارشناسان امور خانواده ارائه کرده‌اند بیش از 75 درصد از عوامل اختلاف‌های خانوادگی ریشه در این موضوع دارد.
نکته دوم این است که در رسیدن به اوج لذت جنسی، که علامت آن انزال در زن و مرد است، بین زن و مرد تفاوت وجود دارد و معمولاً مرد بسیار زودتر از زن به این مرحله می‌رسد. به همین خاطر بسیاری از مردان وقتی به انزال می‌رسند دست از کار می‌کشند در حالی که هنوز همسرشان به انزال نرسیده است. رها کردن زن در این حالت باعث میشود مشکلات جسمی زیادی از جمله ایجاد درد در ناحیه کمر و شکم برایش به وجود آید. پس لازم است مرد به این نکته توجه کند و قبل از آمیزش، همسرش را با تحریک کردن، آماده این کار کند. توجه داشته باشید که خانمها بر خلاف مردان بیشتر با لمس تحریک می‌شوند.
در روایات فراوانی این موضوع مهم بیان شده و تصریح میکند یکی از آداب همبستر شدن با همسر، ملاعبه یعنی تحریک زن از طریق لمس و مالش بدن و در آغوش گرفتن است.
فِی الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِی% فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ یأْتِی زَوْجَتَهُ فَلَا یعَجِّلْهَا فَإِنَّ لِلنِّسَاءِ حَوَائِجَ.[19]
از امام علی% روایت شده است: هرگاه یکی از شما اراده کرد که با همسرش همبستر شود نباید در انجام این کار شتاب و عجله نماید. زیرا زنان نیازمندی‌های فراوانی دارند و مردان باید با صبر و حوصله و بردباری نیازهای روحی و روانی آنان را برطرف سازند.
اگر این کار با مقدمات صورت بگیرد آمادگی زن در وصول به اوج لذت جنسی تشدید میگردد و همه خواسته‌های او تحقق خواهد یافت و در غیر این صورت بخش مهمی از خواسته‌ها ارضا نگشته خواهد ماند. شاید بتوان ادعا کرد که برخی از اختلافات بین زن و مرد از این رهگذر حاصل میشود و شاید هم زمینه‌ای برای تباهی زنان باشد. زیرا تمایلات ارضاء نشده، دنبال ارضاء شدن میگردد.
طبق پژوهش‌های صورت گرفته، یکی از عوامل وفاداری زناشویی، رضایتمندی جنسی است. امام صادق% فرمودند:
إِنَّ أَحَدَكُمْ لَیأْتِی أَهْلَهُ فَتَخْرُجُ مِنْ تَحْتِهِ فَلَوْ أَصَابَتْ زِنْجِیاً لَتَشَبَّثَتْ بِهِ فَإِذَا أَتَى أَحَدُكُمْ أَهْلَهُ فَلْیكُنْ بَینَهُمَا مُدَاعَبَةٌ فَإِنَّهُ أَطْیبُ لِلْأَمْرِ.[20]
به راستى كه برخى از شما با همسرتان چنان نزدیكى مىكنید كه چون از بستر شما برخیزد و به غلام زنگى رسد بر وى درآویزد، پس هرگاه یكى از شما با عیال و همسرتان همبستر شدید قبلا با وى به بازى و شوخی و ملاعبه بپردازد بعد كام گیرید كه این شیرینتر و بهتر است.
+2- وظایف زن
رعایت بهداشت و دلبری
یکی از وظایف بانوان توجه به زیبایی و آراستگی خود برای همسرانشان می‌باشد چرا که مرد از ظاهر بد زن به همان اندازه ناراحت میشود که زن از مرد بدبو و نامرتب مشمئز میشود.
زن‌هایی که زیاد مواظب بهداشت و زیبایی خود نیستند بدانند که مردان به سادگی با دیدن یک چیز ناخوشایند سرد می‌شوند، زیرا آنها اهل "بینایی" هستند و به ظاهر زن توجه خاصی دارند.
مواردی که زنان باید رعایت کنند در آنان دیده نشود عبارتند از: بوی عرق، لباس نامرتب، موهای زهار بلند، بدن پشمالو، پیه شکم و... یکی از معمولی‌ترین شکایت‌های مردان، بوی بد و زننده واژن است.
در روایات اسلامی به زن تاکید میکند که با استفاده از بهترین لباسها و خوشبوترین عطرها و زینتها خود را بیاراید تا بهترین دلبری‌ها صورت بپذیرد.[21]
پیامبر اکرم Jفرمود:
خانمها از آرایش دریغ مکنید، بهترین، ملایم‌‌ترین و دلنوازترین عطر را به کار برید، زیباترین و دلرباترین لباس را به اندام خویش بپوشانید، خود را حداقل با یک گردنبند زینت بخشید و صبح و شام خود را به شوهر عرضه دارید. در یک کلام؛ چشم و دل شریک زندگیتان را هنرمندانه بربایید.[22]
پیامبر اکرم Jفرمود:
مرد را به حال خود بگذارید، با وی در نیاویزید، او را به اجبار به سوی خود نخوانید، مرد نیازمند عشوه‌‌گری و طنازی است، نه زور و اجبار.[23]
برخی از بانوان فکر میکنند که علاقه به آراسته بودنِ همسر فقط محدود به دوره جوانی است؛ در حالی که انسان، تا وقتی که انسان است به حکم فطرت، زیبایی را دوست دارد، حتی اگر پیر شده باشد. لذا دین مقدس اسلام در سن پیری هم به آراستگی برای همسر سفارش نموده است.
امام صادق%: فرمود:
سزاوار نیست که زن خودش را واگذارد، بلکه حتی اگر شده با آویختن گردنبندی خود را بیاراید و سزاوار نیست که دست خود را (بی‌آرایش) رها کند؛ حتی به‌اندازه‌ای که دست‌های خود را حنا ببندد؛ اگرچه پیر و سالخورده باشد.[24]
نکته‌ی مهمی که زنان به هنگام عشقبازی قبل از دخول باید به آن توجه کنند، زیبایی و آراستگی است. اگر گردنبند نازک و ظریف دارید آن را به گردن خود بیندازید، لباس‌های زیبا و جذاب بپوشید. بافت موی شما نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و این خود اثرات مثبتی بر روی همسر شما خواهد گذاشت. ممکن است همسر شما به هنگام معاشقه دوست داشته باشد موهای شما را باز کند و دست در موهای شما ببرد؛ در مقابل این حرکت همسرتان مقاومت نکنید؛ مطمئن باشید که از این نوازش لذت خواهید برد.
کنار گذاشتن شرم و حیا
یکی از علل بی‌توجهی بانوان به مسائل جنسی کمرویی و حیای بی‌جای آنهاست. این امر در ابتدای زندگی ممکن است پدیده‌ای طبیعی و زودگذر باشد ولی هرگاه همراه با عواملی دیگر در اخلاق زن باقی بماند، برای وی نوعی منش ثانوی ایجاد میکند که او را از همبستری –با وجود میل باطنی- گریزان می‌سازد و رفته رفته زندگی سرد را بر دلبری و دلگرمی ترجیح می‌دهد.
در اسلام، با وجود همۀ تاکیدها بر عفت‌ورزی زنان، حیای بی‌جای آنها مورد نکوهش قرار گرفته است. حیای بی‌جا برای زن نه تنها نشانۀ فضیلت و شخصیت نیست بلکه از منزلتش هم در نزد شوهر می‌کاهد. بی‌سبب نیست که رسولخداJ فرموده است:
خانمها! شرم و حیا؛ صفت پسندیده و نیکوی شماست، اما حیا از شوهر، ناپسند و بیجاست. بهترین شما کسی است که چون با شوهر خلوت کند، لباس حیا از خود بیفکند و چون لباس بپوشد، جامه‌‌ی شرم و حیا را نیز بپوشد و زیباییها و دل ربایی‌‌‌‌های خود را به دیگران عرضه ندارد.[25]
لذا در هنگام نزدیکی بهتر است زن هرگونه شرم و حیا را کنار گذاشته و در محدوده آداب شرعی، بیشترین و بهترین لذت‌های جنسی را فراهم آورد. در رابطه زناشویی نباید زن به هیچ عنوان نقش عنصر سرد و بی‌میل را بازی کند چرا که هیچ عملی بدتر از سردی حقیقی یا ساختگی زنان، احساسات مردانِ با شوق و حرارت را خاموش نمی‌سازد. و این یکی از علل شایع ناهماهنگی در زناشویی است.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ% قَالَ: خَیرُ نِسَائِكُمُ الَّتِی إِذَا خَلَتْ مَعَ زَوْجِهَا خَلَعَتْ لَهُ دِرْعَ الْحَیاءِ وَ إِذَا لَبِسَتْ لَبِسَتْ مَعَهُ دِرْعَ الْحَیاءِ.[26]
امام صادق%: بهترین زنان شما بانویی است که وقتی با شوهر خلوت میکند، لباس حیا را از خود دور کند و وقتی لباس می‌پوشد، لباس حیا را هم بپوشد. یعنی در رابطه جنسی، از شوهر مضایقه نکند؛ ولی با دیگران باحیا باشد.
متاسفانه با همۀ تاکیدات روایات اسلامی در میان بانوان گروهی به این توهم دچار شده‌اند که زن باید همیشه خواستنی باشد نه خواهان، و هیچ گاه خود در مسائل زناشویی اقدام به کاری نکند. غافل از اینکه رسولخدا J فرموده است:
زن باید برای شوهرش با نیکوترین عطری که دارد خود را معطر سازد و زیباترین جامه‌اش را بپوشد و به جالب‌ترین صورت، خود را آرایش نماید و صبح و شام خویشتن را به شوهر عرضه کند.[27]
برخی نیز از ترس آنکه از طرف شوهر به شهوترانی متهم شوند از اظهار علاقه به روابط جنسی امتناع می‌ورزند و ترجیح می‌دهند برای همیشه، هم خود و هم همسر خود را از این لذت محروم سازند. در حالی که اسلام، زنِ با حیا را آن زنی نمی‌داند که تمایل و شهوتش به شوهر کمتر باشد، بلکه پیامبر اکرم J فرموده است:
خَیرُ نِسَائِكُمُ الْعَفِیفَةُ الْغَلِمَة.[28]
بهترین زنان شما زن با عفتی است که به آمیزش با شوهر تمایل بیشتر داشته باشد.[29]
شگفت آن است که در این حدیث شریف، علاقه به همبستری را در کنار عفت ذکر کرده است، یعنی اینکه این دو با یکدیگر هیچ منافاتی ندارند.
در جایی دیگر آن حضرت می‌فرماید:
لَا تَتَزَوَّجَنَّ … وَ لَا هَیدَرَةً.
با زنی که چون پیران [به آمیزش بی‌علاقه] باشد ازدواج نکنید.[30]
بنابراین بسیار بی‌معنی است که بعضی زنان برای آنکه خود را افرادی مستقل و با اراده نشان بدهند، خود را بی‌نیاز از مرد و بی‌علاقه به اعمال زناشویی نشان می‌دهند. این قبیل زنان نمی‌دانند که اولا هم آغوشی و تمایل به آن نشانه ضعف نیست. و دوما توافق با میل جنسی با شوهر در شادابی و تندرستی زن فوق العاده مؤثر است. و سوما اظهار بی‌میلی زن، شوهر را به افسردگی روحی و بی‌حوصلگی یا به برقراری رابطۀ جنسی در خارجِ محدودۀ خانواده گرفتار می‌سازد.
عرضه خود به همسر
عَنِ النَّبِیJ قَالَ: لَا یحِلُّ لِامْرَأَةٍ أَنْ تَنَامَ حَتَّى تَعْرِضَ نَفْسَهَا عَلَى زَوْجِهَا تَخْلَعَ ثِیابَهَا وَ تَدْخُلَ مَعَهُ فِی لِحَافِهِ فَتُلْزِقَ جِلْدَهَا بِجِلْدِهِ فَإِذَا فَعَلَتْ ذَلِكَ فَقَدْ عَرَضَتْ.[31]
از پیامبر اسلامJ روایت شده است: هیچ زنی حق ندارد پیش از آنکه عملآ خود را به شوهرش عرضه سازد به خواب رود. بنابراین زن باید جامه‌اش را از تن در آورده خود را در لحاف مرد داخل سازد به طوری که اندامش اندام مرد را لمس نماید. وقتی زن این کار را انجام دهد، همانا آمادگی و عرضه گری خود را انجام داده است.
امام صادق % فرمودند:
شب هنگام که پرده‌‌‌ها فرو می‌‌افتد و خواب بر پلک‌‌‌ها چیره میشود، بر هیچ بانویی روا نیست که بخوابد، مگر آن که خویشتن را به آغوش شوهر بسپارد. باید لباس از تن به در آورید، کنار شوهر بیار‌امید و پوست بدن خویش به بدن شوهر بچسبانید. این چنین؛ خود را به شوهر عرضه داشته‌‌اید.[32]
پیامبر اکرم J فرمودند:
هر جا که شوهرتان شما را به خلوت بخواند، همان جا بهشت شماست، روا نیست شوهر خود را از بهره‌‌وری جنسی و لذت حلال منع کنید.[33]
امام صادق %فرمودند:
چه لذتی بالاتر و چشم نوازتر از دیدن بدن عریان همسر است. قبل از هم خوابگی خود را از شوهرتان دریغ مدارید، بگذارید شوهرتان شما را ببوید و ببوسد.[34]
معطل نگذاشتن همسر
امام رضا % فرمودند:
شب هنگام که شوهرتان در بستر آرمیده و منتظر آغوش گرم شماست، خود را به کاری سرگرم نکنید، زمان را طول ندهید، مبادا همسرتان به خواب برود، چرا که اگر زنی این چنین کند، تا بیداری شوهر، همواره مورد نفرین فرشتگان است.[35]
پیامبر اکرم J فرمودند:
سخن گفتن با پروردگار، لذت بخش و روح افزاست، اما وقتی شوهرتان شما را به خلوت خویش می‌‌خواند، نماز را طول ندهید و خرامان به سویش بشتابید.[36]
امام صادق % فرمودند:
عَنْ أَبِی عَبْدِ الله% قَالَ: إِنَّ امْرَأَةً أَتَتْ رَسُولَ اللهِJ لِبَعْضِ الْحَاجَةِ فَقَالَ لَهَا لَعَلَّكِ مِنَ الْمُسَوِّفَاتِ قَالَتْ وَ مَا الْمُسَوِّفَاتُ یا رَسُولَ الله قَالَ الْمَرْأَةُ الَّتِی یدْعُوهَا زَوْجُهَا لِبَعْضِ الْحَاجَةِ فَلَا تَزَالُ تُسَوِّفُهُ حَتَّى ینْعُسَ زَوْجُهَا وَ ینَامَ فَتِلْكَ لَا تَزَالُ الْمَلَائِكَةُ تَلْعَنُهَا حَتَّى یسْتَیقِظَ زَوْجُهَا.[37]
زنی خدمت پیامبر اکرم آمد حضرت فرمود: شاید شما از مسوفات باشید او پرسید: مسوفات چه کسانی هستند؟ حضرت فرمودند: مسوفات زنانی هستند که همسرانشان آنان را برای برقرای رابطه زناشوئی فرا می‌خوانند اما آنها این دست و آن دست کرده انجام این عمل را به تاخیر می‌اندازند. در نتیجه شوهرانشان به خواب می‌روند. چنین زنی را فرشتگان دائما لعن و نفرین میکنند تا همسرش از خواب بیدار شود.
از امام باقر % روایت شده:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ% قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِJ لِلنِّسَاءِ لَا تُطَوِّلْنَ صَلَاتَكُنَّ لِتَمْنَعْنَ أَزْوَاجَكُنَّ.[38]
رسول خداJ به زنان فرمود: مبادا نمازهای خود را طولانی گردانید تا همسرانتان نتوانند به خواسته‌های مشروع خود دست یابند.
یعنی اسلام جایز نمی‌داند که زنان به بهانه نماز خواندن و طول دادن در تعقیبات نماز حقوق شوهرانشان را به تعویق بیندازند.
کامروا ساختن همسر
گفته‌اند هرگاه نماز بنده‌ای پذیرفته نشود، هیچ یک از اعمال او مقبول نمی‌افتد و اگر نمازش قبول شود، همۀ اعمالش پذیرفته میگردد. در وظایف زن نیز پذیرش کامدهی به شوهر، چون نماز نقش کلیدی دارد. اگر زنی پرکار، شیرده، بچه آور، خوش اندام و دارای بهترین صفات باشد اما در کامروا ساختن شوهر همت به خرج ندهد و از رموز آن آگاه نباشد، هرچند مرد در گفتگوهای عمومیِ خانوادگی از او اظهار رضایت میکند اما در نهانخانۀ دل او گویی زخمی است که هرگز التیام نیافته است. بعکس، شاید زنی که این همه محاسن را نداشته باشد ولی در برآورده ساختن تقاضاهای شوهرش کارآزموده و سرحال است در نزد او محبوبتر است.
بی‌سبب نیست که پیامبر اکرم J فرموده است:
خَیرُ نِسَائِكُمُ الْعَفِیفَةُ الْغَلِمَة.[39]
بهترینِ زنان شما زن با عفتی هست که شهوت جنسی‌اش زیاد و به آمیزش با شوهر هر چه بیشتر متمایل باشد.
زنانی که در رختخواب مثل یک جسد سرد و بی‌حرکت هستند بدانند که اکثر مردانی که با آنها مصاحبه شده است از زنانی که بی‌حرکت دراز می‌کشند، نه صدایی از آنها می‌شنوند و نه عکس العملی می‌بینند شکایت دارند. این ویژگی تا آنجا اهمیت دارد که مردان از ازدواج با زنی که به آمیزش رغبت ندارد نهی شده‌اند.
رسولخدا J فرموده است:
لَا تَتَزَوَّجَنَّ … وَ لَا هَیدَرَةً.[40]
با زنی که چون پیران [به آمیزش بی‌علاقه] باشد ازدواج نکنید.
همچنین آن حضرت فرمود:
آیا بدترین زنان را به شما معرفی نکنم ؟! زنی که ... در غیاب شوهر خود را بیاراید و در حضور وی بی‌پیرایه باشد، سخن شوهر را گوش ندهد، فرمانش را گردن ننهد و در خلوت [هنگامی‌که همسرش از وی تقاضای همبستری میکند] چون شتری چموش رام نگردد و ...[41]
نکته: یکی از عوامل تمکین نکردن زنان، کامروا نشدن از رابطه زناشویی است. براساس اظهارات بانوان، معلوم شده که سبب سرد مزاجی نیمی از آنها همین عامل کامروا نشدن است. آنها به سبب نا آشنایی همسرانشان با اصول روابط زناشویی، چه بسا هیچ مفهومی از این روابط در ذهن نداشته باشند.
گاهی نیز مرد با آنکه با شیوه‌های روابط جنسی آشناست، بر اثر فشار شهوت یا خودخواهی، همسر خود را در کامروا شدن یاری نمی‌کند و پیش از ارضای او دست از عمل زناشویی می‌کشد.
آیین مقدس اسلام این رفتار را از جفاپیشگی مرد و نادانی او دانسته و آن را سخت نکوهش کرده است.
پیامبر اکرم J فرمودند:
سه چیز از نادانی است: .... یکی آنکه شخص با همسر خود قبل از گفتگو و انس، مقاربت کند و پیش از آنکه زن ارضا شود خود را ارضا کند. مردی پرسید: ای رسولخدا، چگونه چنین کند؟ فرمود: خودداری و درنگ کند تا هر دو انزال شوند.
در این حدیث شریف چند نکته حایز اهمیت است. یکی آنکه مرد چگونه خودداری و درنگ کند؟ دیگر آنکه پیش از برقراری رابطه با چه شیوه‌ای همسرش را آماده سازد؟ سوم آنکه علامت ارضای زن چیست؟
شاید بیشتر افراد خصوصا جوانان تصور کنند که پاسخ این پرسش‌ها را به خوبی می‌دانند در حالی که تحقیقات و اظهار نظرها این ادعا را ثابت نمی‌کند. در حقیقت گذشت دوران زندگی زناشویی است که به افراد می‌فهماند آنچه در هر زمان می‌دانسته‌اند نسبت به تجربه‌های بعدی ناقص بوده است و کمتر کسی را –بدون در نظر گرفتن تجربه‌های بعدی- می‌توان یافت که به خطایی که مرتکب میشود معترف باشد.
به هر تقدیر باید پذیرفت که لذت نبردن از آمیزش وقتی برای مدتی طولانی ادامه یابد برای زن اخلاقی ثابت و ثانوی به وجود می‌آورد که همان سرد مزاجی هست. و معمولا نیز با روشهای دیگر نمی‌توان وی را به آمیزش علاقه‌مند ساخت، زیرا او به واقع از این کار خاطره شیرینی ندارد و تماس تناسلی نیز بدون تحریک و ارضا، نه تنها علاقه ساز نیست که گاهی حتی تنفرآور است.
راستی چگونه می‌توان از کسی که طعم چیزی را نچشیده توقع داشت پیوسته به آن اظهار علاقه کند؟ آیا مردان تا کنون از خود پرسیده‌اند که چرا آنها همیشه به برقراری آمیزش تمایل دارند ولی زنان نه؟
برخی از بانوان بر این باورند که شوهرانشان آنها را فقط برای عمل جنسی میخواهند و این فکر مانع میشود هنگام هم آغوشی آرام و راحت باشند. آنها می‌گویند شوهرانشان وقتی نیاز جنسی دارند خوش رفتار می‌شوند و دیگر مواقع بخصوص در دوران عادت ماهیانه به آنها بی‌اعتنایی میکنند.
چگونه می‌توان انتظار داشت زنی که در طول روز مورد تحقیر و سرزنش شوهر قرار گرفته شب هنگام با آغوش باز مشتاق همبستری باشد؟ او حتی حاضر نیست چنین مردی را ببیند تا چه رسد به اینکه خود را در آغوشش جای دهد.
رسول گرامی اسلام J می‌فرماید:
أَیضْرِبُ أَحَدُكُمُ الْمَرْأَةَ ثُمَّ یظَلُّ مُعَانِقَهَا.[42]
آیا [سزاوار است که] شما زنان را [در روز] کتک می‌زنید و آنگاه [در شب] به آغوش می‌کشید؟!
[1]. حلیة المتقین، ص۷۱، کافی، ج5، ص496.
[3]. وسائل الشیعة، ج14، ص 180.
[4]. رسولُ اللّهJ:كُلُّ لَهوِ المؤمنِ باطِلٌ إلاّ فی ثلاثٍ: فی تأدیبهِ الفَرَسَ، ورَمیهِ عَن قَوسِهِ، ومُلاعَبَتِهِ امرأتَهُ، فإنّهُنَّ حَقٌّ. (الكافی: 5 / 50 / 13 منتخب میزان الحكمة: 504)
[5]. مستدرک الوسائل، ج2، ص559.
[6]. مُحَمَّدُ بْنُ یعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ أَوْ غَیرِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: رَأَیتُ أَبَا الْحَسَنِ (ع) اخْتَضَبَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ اخْتَضَبْتَ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ التَّهْیئَةَ مِمَّا یزِیدُ فِی عِفَّةِ النِّسَاءِ وَ لَقَدْ تَرَكَ النِّسَاءُ الْعِفَّةَ بِتَرْكِ أَزْوَاجِهِنَّ التَّهْیئَةَ ثُمَّ قَالَ أَ یسُرُّكَ أَنْ تَرَاهَا عَلَى مَا تَرَاكَ عَلَیهِ إِذَا كُنْتَ عَلَى غَیرِ تَهْیئَةٍ قُلْتُ لَا قَالَ فَهُوَ ذَاكَ ثُمَّ قَالَ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیاءِ التَّنَظُّفُ وَ التَّطَیبُ وَ حَلْقُ الشَّعْرِ وَ كَثْرَةُ الطَّرُوقَة (کافی، ج 5، ص 567).
[8]. کنزالعمال، ج6، ص640. نهج الفصاحه، ص661.
[9]. تمتّع بالحبّ و الحیاة، ص 138 به نقل از بی‌میلی جنسی در بانوان، ص76.
[10]. تحفة السنیة، ج2، ص 401.
[11]. وسائل الشیعة،ج20، ص117.
[12]. وسائل الشیعة، ج20، ص: 118.
[13]. محجه البیضاء، ج۳، ص۱۱۰.
[15]. وسائل الشیعة، ج۲۱۵، ص۱۲.
[16]. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج59، ص327.
[17] . شرح مراتب طهارت، ج2، ص60.
[19]. وسائل الشیعة، ج20، ص: 118.
[20]. من لا یحضره الفقیه؛ ج3؛ ص559. وسائل الشیعة؛ ج20؛ ص118.
[21]. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: جَاءَتِ امْرَأَةٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَتْ یا رَسُولَ اللَّهِ مَا حَقُّ الزَّوْجِ عَلَى الْمَرْأَةِ فَقَالَ أَكْثَرُ مِنْ ذَلِكَ قَالَتْ فَخَبِّرْنِی عَنْ شَیءٍ مِنْهُ قَالَ لَیسَ لَهَا أَنْ تَصُومَ إِلَّا بِإِذْنِهِ یعْنِی تَطَوُّعاً وَ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَیتِهَا (بِغَیرِ إِذْنِهِ) وَ عَلَیهَا أَنْ تَطَیبَ بِأَطْیبِ طِیبِهَا وَ تَلْبَسَ أَحْسَنَ ثِیابِهَا وَ تَزَینَ بِأَحْسَنِ زِینَتِهَا وَ تَعْرِضَ نَفْسَهَا عَلَیهِ غُدْوَةً وَ عَشِیةً وَ أَكْثَرُ مِنْ ذَلِكَ حُقُوقُهُ عَلَیهَا. (وسائل الشیعة؛ ج20؛ ص158)
[22]. وسائل الشیعة، ج 14، ص 112. فروع کافی ج۵، ص۵۰۰
[23]. حلیة المتقین، ص67. وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۸۵
[24]. عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ: لَا ینْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ تُعَلِّقُ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً وَ لَا ینْبَغِی أَنْ تَدَعَ یدَهَا مِنَ الْخِضَابِ وَ لَوْ تَمْسَحُهَا مَسْحاً بِالْحِنَّاءِ وَ إِنْ كَانَتْ مُسِنَّةً. (کافی، ج5، ص 509).
[25]. وسائل الشیعة، ج 21، ص 14.
[26]. وسائل الشیعة؛ ج20؛ ص29
[27]. وسائل الشیعة، ج 14، ص 112. فروع کافی ج۵، ص۵۰۰.
[29]. فروع کافی، ج5، ص324.
[30]. وسائل الشیعه، ج14، ص20.
[31]. وسائل الشیعة، ج 20، ص 176.
[32]. وسائل الشیعة، ج 14، ص 126.
[34]. حلیة المتقین، ص 71. کافی، ج۵، ص۳۲۱
[35]. سفینه البحار، ج۱، باب الجمع
[38]. وسائل الشیعة؛ ج20؛ ص164
[40]. وسائل الشیعه، ج14، ص20.
